Beoordelen van offertes
Op 16 juni 2022 gaven directeur RIS Richard Lennartz en Theo van der Linden (VdLC) op het PIANOo-congres een presentatie over het boek RUIS van nobelprijswinnaar Daniel Kahneman. Kahneman werkt op het snijvlak van psychologie en economie: dat is ook het snijvlak van belangrijke elementen van aanbestedingen. Lennartz en Van der Linden zijn ervan overtuigd dat de ideeën van Kahneman grote invloed gaan hebben op de wijze waarop beoordelingscommissies tot hun oordeel komen. Lees de zes artikelen die zij over dit onderwerp schreven op deze pagina of vraag het e-book 'Ruis: de ideeën van Kahneman en de aanbestedingspraktijk' aan onderaan deze pagina.
Artikel 1: Hoe deskundig zijn de beoordelaars?
In zijn boek gaat Kahneman uitgebreid in op de kwaliteit van beoordelaars. Het zal geen verrassing zijn dat ook hij vindt dat hoe deskundiger de beoordelaars zijn, hoe beter het eindoordeel zal zijn. Bij zeer vakkundige beoordelaars is er sprake van minder ruis en ook van minder bias. Maar Kahneman is kritisch over het vaststellen van die kwaliteit. De superioriteit van de echte experts ten opzichte van anderen is in zijn ogen alleen verifieerbaar als we de beschikbaarheid hebben over de uitkomst van hun oordelen/voorspellingen. Maar daar ontbreekt het vaak aan.
Lees het volledige artikel op de website van Aanbestedingscafé.
Artikel 2: The wisdom of the crowd
Wisdom of the crowd: niet nieuw, nog wel steeds actueel. Het beoordelen met meerdere personen noemt Kahneman ‘the wisdom of the crowd’.
Lees het volledige artikel op de website van Aanbestedingscafé.
Artikel 3: De macht van het openingsbod
We denken altijd dat in een goed geleide consensusbespreking alle beoordelaars even veel invloed hebben. Kahneman geeft in zijn boek RUIS echter vele voorbeelden hoe mensen (onbewust) beïnvloed worden en wat de macht is van het ‘openingsbod’.
Lees het volledige artikel op de website van Aanbestedingscafé.
Artikel 4: De Delphi-methode
In de vorige bijdrage gingen Richard en Theo in op de hiërarchie die er in veel beoordelingscommissies zit. Dat kan gaan om de respect-expert ten opzichte van de ‘gewone’ expert, de directeur ten opzichte van zijn of haar ondergeschikte of een extravert persoon ten opzichte van een introvert persoon. Als de dominante persoon ook als eerste aan het woord komt (het openingsbod) dan is er eigenlijk geen sprake meer van een goed functionerende beoordelingscommissie. Nu gaan ze een stapje verder. Moet je, met de kennis van Kahneman in je achterhoofd überhaupt nog wel werken met een beoordelingscommissie die in consensus tot een beslissing komt.
Lees het volledige artikel op de website van Aanbestedingscafé.
Artikel 5: Vergelijkingsoordelen, keuze van de schaal en geforceerde classificatie
We zijn volgens de lessen van Kahneman prima in staat om aan aanbiedingen van vier leveranciers waardeoordelen te geven en daarbij het onderlinge onderscheid goed tot uitdrukking te brengen. Dat geldt ook voor aanbiedingen van vijf leveranciers en van zes leveranciers. Hebben we aanbestedingen waar we aanbiedingen van zeven of meer leveranciers hebben? Dan is ons vermogen om een goed onderscheid te maken eenvoudigweg niet meer toereikend.
Lees het volledige artikel op de website van Aanbestedingscafé.
Artikel 6: Beoordelaars baseren hun oordelen vaak op irrelevante informatie
Hoe goed is het menselijk beoordelingsvermogen vergeleken met een formule? Kahneman haalt in zijn boek Ruis onderzoeken aan waaruit met overtuigend bewijs bleek dat simpele mechanische modellen in het algemeen superieur waren aan menselijke oordelen. Een simpel mechanisch model is feitelijk de regel van een beoordelaar gevat in een formule. De belangrijkste eigenschap van zo’n model is dat een en dezelfde regel op alle gevallen loslaat.
Lees het volledige artikel op de website van Aanbestedingscafé.
Extra artikel: 6 tips om offertes beter te beoordelen
Het is belangrijk dat je de kwaliteit van een offerte consequent en consistent beoordeelt. Daarbij moet je zo veel mogelijk voorkomen dat ruis optreedt. Hoe doe je dat? In onderstaand artikel uit de Deal! van de Nevi geven Richard Lennartz, Fredo Schotanus en Jan Telgen je zes tips om die ruis te vermijden.
Lees de 6 tips om offertes beter te beoordelen.
Heb je interesse in het e-book 'Ruis: de ideeën van Kahneman en de aanbestedingspraktijk?'
Je kunt het e-book krijgen door een e-mail te sturen naar Richard Lennartz.